صلح و دوستی

مجموعه آثار با موضوع صلح و دوستی شامل 38 اثر از هنرجویان 7 تا 14 سال ایرانی و افغان ساکن روستاها و شهرستانهای ایران است. این مجموعه از سال 1390 تا سال 1402 گردآوری شده است. هنرجویان شرکت کننده در این مجموعه آثار در  کارگاه هنر و تجربه با تکنیک های هنر نقاشی (اسکرچ برد، اکریلیک، کلاژ، اسمبلاژ،عروسک سازی، بافتنی و قلاب بافی، آبرنگ و اکولین، پاستل ) و حجم سازی، مبانی رنگ شناسی و مبانی هنرهای تجسمی آشنا شدند و با بکار بردن تکنیکهای متنوع هنری آثارشان را ترسیم کردند.

هنرجویان کودک و نوجوان  در کارگاههای آموزش صلح و دوستی در مرحله اول با مفاهیم صلح دورنی یا صلح با خویشتن خویش شرکت کردند  تا با تمرینات کاهش اضطراب و نگرانی با روش های تخلیه هیجانات با پرداختن به هنر نقاشی به حالت آرامش روحی برسند.  مرحله دوم با مفاهیم صلح اجتماعی یا صلح جهانی و بهبود کیفیت زندگی بشر آشنا شدند.  فعالان صلح جهانی مانند (کوروش کبیر، نلسون ماندلا،مادر ترزا،ماهاتماگاندی و …)  در قالب فیلم ،عکس و کتاب به آنها معرفی شد  و با زندگی  کودکانی که در جنگهای جهانی آسیب دیدند همچون ساداکوساساکی  آشنا شدند و سپس با طراحی نمادهای صلح جهانی( شاخه زیتون، کبوتر سفید،پرچم رنگین کمان ،درناهای کاغذی،نیلوفر آبی یا لوتوس، پرچم سفید) آثار خود را به تصویر کشیدند. آنها بافرهنگ اقوام گوناگون و لباسهای محلی کشورهای مختلف ونژادهای مختلف وآیین ها و   مذاهب دیگر ملتها و عبادتگاه آنان آشنا شدند و تلاش کردند پیام خود را با خلاقیت و نوآوری برای مردمان جهان بفرستند و جهان را به صلح و دوستی دعوت کنند.

کودکان با درک مفهوم گسترده صلح و درک این مطلب که صلح فقط به معنی نبود جنگ نیست و صلح مفاهیم گسترده ای دارد هر یک با برداشت خاص خود از صلح و دوستی آثار خود را  به تصویر کشیدند. برداشت کودکان از صلح بسیار متفاوت است. در تابلوی کودک افغان که پرنده بزرگی تصویر شده که در حال پرواز است و فضای شهر زیر بالهایش در امنیت صلح است کودک به صلح با خویشتن دست یافته. چنانکه در آثار اولیه کودک، خودش را بسیار کوچک می کشید و حس ترس و عدم امنیت داشت اما با تمرینات کاهش اضطراب و تخلیه هیجانات منفی به دوستی با خود و اعتماد به نفس بیشتر رسید و طی تمرینات متوالی به اعتماد به خود و جهان اطرافش نزدیکتر شد.

 کودک 6 ساله ای که پدرش را از دست داده بود و دایما بهانه جویی می کرد و حس از دست دادن مادر و خانواده و دوستانش را داشت با تمرین های صلح و خود دوستی توانست به خود باوری برسد و تابلو دودوست  را به اندازه قد خودش تصویر کرد و کبوتر سفیدی در دستان آنها قرار داد. بسیاری از کودکان صلح را در فضای امن خانه و در کنار خانواده و دوستان در طبیعت تصویر کردند در هنگام بازی، ورزش، نواختن موسیقی، خواندن کتاب با نقوشی از خورشید و خانه که نمادی از گرما و امید است به تصویر کشیدند. برخی از کودکان مفهوم صلح و دوستی با طبیعت، محیط زیست و گونه حیوانات در حال انقراض را به تصویر کشیدند مثل پلنگ مازندران و درنای امید که به تالابهای مازندران مهاجرت می کنند.

برای برخی از کودکان  تضاد مفهوم خیر و شر، فرشته و شیطان بسیار سوال بر انگیز بود. در یک تابلوی دولت تضاد دو فضای جنگ و صلح به تصویر کشیده شد که اهریمن جنگ و فرشته صلح بر فضای اثر حاکم هستند و آتش ویرانی در تضاد امنیت و آرامش شکل گرفته است. در تابلوی جنگ حضور مردان فقط دیده می شود که کودکان و زنان را در نقطه ای امن مراقبت می کنند.در تابلو صلح حضور کودکان، زنان و مردان در کنار هم به تصویر کشیده شده است.  در اثری دیگر شاهد مفهوم خیرو شر هستیم که کودک در اتودهای اولیه دغدغه نبرد خیر و شر را در نمادهای شیطان و فرشته بارها و بارها ترسیم کرده است. اهریمن قرمز و سیاه بزرگ و وحشتناک و خون ریز در برجی هراس آور تنها است و مردمان را اسیرمی کند. فرشته ای مهربان با لبخندی بر لب مراقب مردمان و کودکان در همه جا حضور دارد. در تابلوی دو کودک افغان که به چند کشور سفر کرده بودند و برخورد مردم کشورهای مختلف با مهاجران را تجربه کرده بودند و بامردمان آن کشورها و پرچمشان آشنا بودند تنوع پرچم ها و دوستی ملتها و اتحاد جهانی دیده می شود. 

            این پروژه 3 سال  در روستاها و9 سال در شهرستانهای کوچک ایران جمع آوری شده است. کودکان در طبیعت استان مازندران درکناردریای خزر، شالی  زارهای سر سبز و در جنگلهای وسیع و زمین های کشاورزی و مراتع حاصل خیز بزرگ شدند واز حیوانات اهلی در خانه یا زمین کشاورزی نگهداری می کنند. روابط خانوادگی و رفت و آمدهای فامیلی در این منطقه بسیار مرسوم و در جریان است و مردم این منطقه با آوازها و رقص های محلی از شادترین شهرهای ایران هستند.اکثر کودکان فضای تجربه گسترده ای در طبیعت و مدارس بزرگ، حیاط خانه های ویلایی و طبیعت دارند. فضا سازی کودکان روستایی با فضا سازی کودکان شهری تفاوت چشمگیری دارد. در آثار کودکان روستایی فضاهای باز طبیعت مثل چشم انداز وسیع دریا، مناظر طبیعی گسترده بسیار دیده می شود و کودکان برای حیوانات وحشرات در نقاشی هایشان شخصیت سازی می کنندوارتباط تنگاتنگی با طبیعت دارند. در نقاشی کودکان شهری فضاهای تقسیم شده بیشتر به چشم می خورد و فضاهای گسترده یکپارچه طبیعت دیده نمی شود. در انتخاب رنگ نیز تفاوتهایی مشهود است کودکان روستایی بیشتر از رنگهای طبیعت که رنگهای درخشان و اشباع است استفاده می کنند و کودکان شهری ازرنگهای  ترکیبی استفاده می کنند.

انتخاب موضوع صلح و دوستی:

بسیاری از افراد و هنرجویان از من سوال می کنند چرا این پروژه را در 12 سال گردآوری کردم؟ پاسخ می دهم من صلح را از طریق آموزش هنر از کودک دشمنم آموختم! سالهای کودکی بسیاری از کودکان ایرانی چون من در 8 سال جنگ تحمیلی بین ایران و عراق گذشت. سالهای کودکی ما در بمباران و موشک باران در اضطراب صدای آژیرقرمز، حملات نظامی به خانه ها ،مدراس  وبیمارستانها گذشت. عزیزان زیادی را در اثر جنگ از دست دادیم و خاطره ای تلخ در ذهن ما  از جنگ ودشمن نقش بست.

سالها از جنگ گذشت و بعد از فارغ التحصیلی از دانشگاه هنر در بیمارستان کودکان به آموزش هنر و هنردرمانی به کودکان بیمار محروم از تحصیل پرداختم. یک روز در اتاق دوتخته بیمارستان کودکان دو دختر 9 ساله بستری بودند یکی ازآنها نامش فاطمه و اهل ایران بود و دیگری نامش زهرا و اهل عراق بود هر دو به بیماری سرطان خون مبتلا بودند. وقتی من و همکارانم فهمیدیم کودک عراقی است حس کردیم نمی توانیم به عنوان معلم و مددکار نگاه بی طرفی داشته باشیم و تمام خاطرات تلخ جنگ را فراموش کنیم! روزها ذهنمان درگیر بود اما رفتارهای پر مهر زهرا با کودکان ایرانی و ارتباط انسانی  ودوستی که بین ما و خانواده زهرا برقرار شد ما را متوجه مفهوم عمیق صلح کرد. کودک 9 ساله دشمن به بزرگترین معلم ما تبدیل شد که با مهر و عشق می بخشید و روزهای کوتاه زندگیش را شادمانه زیست می کرد. اینجا بود که متوجه شدیم پدیده های عالم را جور دیگر باید دید و تفسیر کرد. صلح از کودکان آموختنی است…صلح در هنر فراتر از همه مرزها و دسته بندیها جریان دارد. بهترین زمان آشنایی انسان بامفاهیم صلح ودوستی در دوره کودکی است که با پرداختن به هنر ها می توان فضای تجربه گسترده و خلاقی برای کودکان و نوجوانان فراهم کرد و از آنها یاد گرفت و به آنها آموزش داد.